Sintetik narkotik TƏHLÜKƏSİ – BMT-dən ciddi xəbərdarlıq

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının hesablamalarına görə, Talibanın xaşxaş becərməsinə qadağası fentanil istifadəsində yeni sıçrayışlara səbəb ola bilər.
Narkotik aludəçiləri arasında getdikcə daha çox istifadə edilən sintetik narkotik fentanil ABŞ-da 18-49 yaş qrupunun əsas ölüm səbəblərindən biridir.
Narkotiklər və Narkotikdən Sui-istifadə edənlərin Avropa Monitorinq Mərkəzinin (EMCDDA) məlumatına görə, 2020-ci ildə Aİ-də 5800 nəfər narkotikdən ölüb.
Mərkəzin elmi direktoru Paul Griffiths verdiyi məlumata görə, bu rəqəmin üçdə birinin opioidlər, yəni ağrıkəsici təsir göstərən dərmanlar təşkil edir. ABŞ-da eyni il ərzində 53.000-dən çox fentanillə bağlı ölüm hadisəsi baş verib.
Fentanil hələ Avropa dərman bazarını əhatə etməsə də, Europol bu ölümcül dərmanı Avropa Birliyinə daxil etmək və ya istehsal etmək cəhdlərinə qarşı xəbərdarlıq edir.
Metamfetamin və fentanil dərmanları nədir, onların təhlükələri nədir?
Estoniyanın fentanillə mübarizəsi
AB-nin Baltikyanı ölkələrindən biri olan Estoniyada 2000-ci illərin əvvəllərində bazarda heroinin olmaması səbəbindən fentanildən istifadədə sürətli artım müşahidə edilmiş və fentanil qısa müddətdə narkomanlar arasında ən çox istifadə edilən dərmana çevrilmişdir.
Estoniya polisi 2017-ci ildə gizli laboratoriyanın tədarükünü boşaltmaqla fentanillə təxminən 20 il mübarizə aparıb, lakin bu narkotikin genişmiqyaslı ölüm izləri qaldı.

Narkotiklərin və Narkomanların Avropa Monitorinq Mərkəzinin hesablamalarına görə, 2001-2021-ci illər arasında ölkədə 1600 nəfər həddindən artıq dozadan ölüb.
Estoniyanı bürümüş fentanil epidemiyası bu gün və gələcək üçün mühüm dərsdir. Bununla belə, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının hesablamalarına görə, Talibanın xaşxaş becərilməsinə qadağası fentanil istifadəsində yeni sıçrayışlara səbəb ola bilər.
Taliban xaşxaş becərilməsini qadağan edib
Avropaya gələn heroinin böyük hissəsi Əfqanıstandan gəlir. Lakin 2021-ci il avqustun 15-də nəzarəti ələ keçirən Taliban administrasiyası 2022-ci ilin aprelindən ölkədə xaşxaş becərilməsinə qadağa qoyub.
BMT-nin Narkotiklər və Cinayətkarlıqla Mübarizə İdarəsinin 2020-ci il hesabatına görə, Əfqanıstanda xaşxaş yığımı aprel-iyul ayları arasında olur və məhsulun heroin bazarına düşməsi üçün bir ildən bir il yarıma qədər vaxt lazımdır.
BMT-nin məlumatına əsasən, ötən il edilən əkinlər qadağanın əhatə dairəsindən kənarda olduğundan qadağanın təsirinin gələn ildən hiss olunacağı gözlənilir.
Mütəxəssislərin fikrincə, hazırda xaşxaş əkinlərində çox cüzi azalma müşahidə olunur, lakin tarixi standartlara görə hələ də kifayət qədər yüksəkdir. O, indikindən bir qədər az istehsal olunur və mövcudluğuna görə Avropa dərman bazarına təsir göstərə bilməyəcək.

Sintetik dərmanlar üçün fürsət yaranır
Xaşxaş becərilməsi qadağasına şübhə ilə yanaşan Griffiths deyir ki, bu addım əsasən opioidlərin bazarda mövcudluğunu azaltmaqla qiymətləri manipulyasiya etmək məqsədi daşıyır.
Opioidlərin qəfil azalması və qiyməti qaçaqmalçılara heroindən daha sərfəli olan fentanil kimi sintetik narkotikləri istehsal edib satmaq imkanı yarada bilər.
ABŞ Narkotiklərlə Mübarizə İdarəsinin məlumatına görə, Çində 3000-5000 dollar arasında alınan fentanilin kiloqramı 1,5 milyon dollardan çox qiymətə satıla bilər.
Heroindən 30 dəfə böyük potensialına görə fentanilin tez bir zamanda digər dərmanları əvəz edə biləcəyi və Avropanın daxili narkotik bazarını da ələ keçirə biləcəyi ilə bağlı narahatlıqlar var.

Sevinc Hüseynova